Katowice – Górnośląski Okręg Przemysłowy

Katowice są miastem na prawach powiatu, dziewiątym pod względem wielkości w Polsce. Są stolicą województwa śląskiego. Jego powierzchnia wynosi 164,64 km², a liczba mieszkańców 298 111. Katowice są jednym z największych miast należących do Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego oraz największym pod względem liczby mieszkańców miastem należącym do konurbacji górnośląskiej.

Konurbacja górnośląska zwana również Konurbacją katowicką jest zespołem 19 sąsiadujących ze sobą miast, zlokalizowanych w województwie śląskim. Za czynnik sprawczy rozwoju miast konurbacji katowickiej uznaje się zlokalizowaną punktowo eksploatację węgla kamiennego. Miała ona bezpośrednie przełożenie na powstanie ośrodków przemysłu przetwórczego. Liczne kopalnie i zakłady przemysłu przetwórczego zlokalizowane w bliskich okolicach, przyczyniły się do tworzenia formy osadniczej konurbacji właśnie w okolicach Katowic.

Konurbacja górnośląska in. Konurbacja katowicka jest zespołem 19 sąsiadujących ze sobą miast, zlokalizowanych w województwie śląskim: Katowice, Sosnowiec, Gliwice, Zabrze, Bytom, Ruda Śląska, Tychy, Dąbrowa Górnicza, Chorzów, Jaworzno, Mysłowice, Siemianowice Śląskie, Tarnowskie Góry, Piekary Śląskie, Będzin, Świętochłowice, Knurów, Mikołów, Czeladź. Łączna powierzchnia konurbacji górnośląskiej wynosi 1 468,82 km², a liczba ludności przekracza 2,2 mln mieszkańców.

Konurbacja – jak z definicji wynika, jest typem aglomeracji policentrycznej, składającej się z kilku graniczących ze sobą miast, z których każde jest na podobnym poziomie pod względem pełnionych funkcji, a ich działalności wzajemnie się uzupełniają. Konurbacja miejska to skupisko co najmniej 3 miast posiadających podobny potencjał demograficzny, stanowiące rdzeń konurbacji. W Polsce przyjęło się, że są to ośrodki miejskie liczące co najmniej 100 000 mieszkańców.

Konurbacja katowicka jest największym w kraju zaglomerowanym ośrodkiem, jeśli chodzi o jednostki posiadające prawa miejskie. Jest również jedną z największych pod względem powierzchni oraz liczby mieszkańców jednostek osadniczych w Europie.

Uznaje się, że Konurbacja górnośląska w zdecydowanym stopniu, pokrywa się terenem Górnośląskiego Związku Metropolitalnego. Granice ogólne jednak pokrywają strefę rdzeniową i peryferyjną Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii „Silesia”.

W niektórych źródłach można spotkać się także z odniesieniem do Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Jednak w tym wypadku GOP jest okręgiem przemysłowym powiązanym zwłaszcza z produkcją przemysłową i górnictwem, natomiast konurbacja jest formą osadniczą.

Jednak ukształtowana forma osadnicza to jedno, a główny ośrodek w grupie miast o podobnym potencjale to drugie. W różnych publikacjach możemy spotkać się z wieloma typami nazewnictwa, m.in.: konurbacja śląska, konurbacja śląsko-dąbrowska, konurbacja górnośląsko-zagłębiowska, aglomeracja śląska, aglomeracja górnośląska. Różnice wynikają głównie ze zbyt precyzyjnego podejścia naukowego, nadmiernej szczegółowości terminologicznej, czy po prostu błędnym pojęciem sensu terminologicznego.

Czynnikiem sprawczym rozwoju miast konurbacji katowickiej jest zlokalizowana punktowo eksploatacja węgla kamiennego. Czynnik ten miał bezpośrednie przełożenie na powstanie ośrodków przemysłu przetwórczego. Liczne kopalnie i zakłady przemysłu przetwórczego zlokalizowane w bliskich okolicach, przyczyniły się do tworzenia formy osadniczej konurbacji właśnie w okolicach Katowic.

Od kiedy Katowice otrzymały prawa miejskie (1865 r.), wraz z rozwojem stały się “centrum dowodzenia”. Naturalnym efektem rozwoju było przejęcie funkcji zarządczych, dyspozycyjnych, transportowych i handlowych.